1,502 Views
Favorite
บุคลิกภาพ
จิตเวชศาสตร์ และสุขภาพจิตนับเป็นวิชา ว่าด้วยเรื่องของมนุษย์โดยตรง จำเป็นต้องเข้าใจพื้นฐานของบุคลิกภาพ และพัฒนาการของบุคลิกภาพ จึงจะสามารถเข้าใจความผิดปกติต่างๆ ของบุคลิกภาพ และจิตใจได้
บุคลิกภาพ หมายถึง ลักษณะภายนอก และลักษณะภายในทั้งหมดของบุคคล นับตั้งแต่รูปร่างหน้าตา กิริยาท่าทาง เจตคติ แรงจูงใจ สติปัญญาความสามารถ ปฎิกิริยาตอบสนองทางอารมณ์ ลักษณะประจำตัวต่างๆ (traits) ความนึกคิด ความรู้สึกที่บุคคลนั้นมีต่อตนเอง ส่วนที่เหลือค้างจากประสบการณ์ บุคลิกภาพจึงเป็นลักษณะเฉพาะของบุคคล ไม่มีใครในโลกที่มีบุคลิกภาพเหมือนกัน แม้แต่คู่แฝดจากไข่ใบเดียวกัน
บุคลิกภาพของคนเราจะเป็นอย่างไรนั้นขึ้นอยู่กับปัจจัย ๒ ประการ คือ
๑) โครงสร้างทางชีววิทยาและกรรมพันธุ์
๒) สภาพแวดล้อมในพัฒนาการซึ่งเริ่มต้นตั้งแต่เกิดหรือเกิดก็ว่าได้
เด็กเจริญเติบโตพร้อมๆ กันทั้งด้านร่างกาย การเคลื่อนไหวความรู้สึก อารมณ์ เชาวน์ปัญญา และการปรับตัวกับสังคม การเจริญในด้านหนึ่งอาจก้าวหน้าหรือล้าหลังกว่าอีกด้านหนึ่ง เช่น เด็กบางคนร่างกายเติบโตสมอายุ ๑๒ ปี มีเชาวน์ปัญญาสูง ฉลาด แต่ทว่าด้านอารมณ์ของเขาพัฒนามาเพียงถึงระยะ ๓ ขวบเท่านั้นเอง
แม้ว่าเด็กทุกคนจะมีส่วนของลักษณะโครงสร้างทางชีววิทยามาก่อน แต่เขาจะได้รับอิทธิพลจากสิ่งแวดล้อมอย่างมาก บุคคลที่ใกล้ชิดเด็กมีความสำคัญอย่างยิ่งที่จะถ่ายทอดความนึกคิด เจตคติ คุณธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณี เป็นต้น ให้แก่เด็ก โดยเฉพาะอย่างยิ่งใน ๕-๖ ปีแรกของชีวิต ซึ่งจะเป็นรากฐานของบุคลิกภาพต่อไปในอนาคตของเขา
สภาพแวดล้อมขณะเด็กอยู่ในครรภ์มีอิทธิพลต่อสุขภาพกายแ ละสุขภาพจิตของเด็กหลายทาง ดังนี้
๑) ถ้ามารดาขาดอาหาร เด็กจะมีร่างกายไม่สมบูรณ์ และสติปัญญาด้อยลง
๒) ถ้ามารดาเกิดโรคบางอย่าง เช่น โรคหัดเยอรมันในระยะต้นของการตั้งครรภ์ เด็กอาจเกิดมาพิการ หรือปัญญาอ่อน
๓) ถ้ามารดาได้รับยาบางอย่างที่เป็นอันตราย เช่น ทาลิโดไมด์ (thalidomide) เด็กอาจเกิดมาแขนขาพิการ
๔) ถ้ามารดาได้รับการฉายรังสี เด็กอาจเกิดมาพิการ
๕) ถ้ามารดาอารมณ์ตึงเครียด การทำงานของระบบประสาทอัตโนมัติของทารกในครรภ์ อาจเปลี่ยนแปลงไป ทั้งนี้ เนื่องจากความตึงเครียดของมารดา ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของระบบไหลเวียนจากมารดาไปสู่ทารก ซึ่งผ่านทางสายสะดือ
ทฤษฎีพัฒนาการของบุคลิกภาพซึ่งเป็นที่ยอมรับมากที่สุด คือ ทฤษฎีของอีริคสัน (Erikson, นักจิตวิเคราะห์ ชาวอเมริกัน) ฟรอยด์ และเปียเจต์ (Piaget, ค.ศ. ๑๘๙๖-๑๙๘๐ นักจิตวิทยา ชาวสวิส) ซึ่งเมื่อนำมาผสมผสานกันแล้วมีประโยชน์มาก ในการเข้าใจพัฒนาการทางบุคลิกภาพ
